Dit jaar bestaat de Amsterdamse grachtengordel 400 jaar. Daarom worden er dit jaar extra monumentendagen ingelast. de eerste hebben we gemist. Dit laten we ons geen tweede maal gebeuren. Als eerste gaan we naar het grachtenhuis Sweers op de Herengracht. Sweers was vice-admiraal en heeft niet lang van zijn bezit kunnen genieten. Een kanonskogel maakte een eind aan zijn leven en nu rest er een praalgraf in de Nieuwe Kerk. Na hem drukte burgemeester Gillis van den Bempden zijn stempel op dit pand. Zijn bijnaam was de kruk. Hij was zo zwaarlijvig, dat hij een stok nodig had om zich staande te houden en er waren twee bedienden nodig om hem in het stadhuis te hijsen. Hij had zijn functie vooral te danken aan zijn rijkdom en macht en was niet erg geliefd. De rechterachterzaal op de bel-etage van zijn huis heeft een grote plafondschildering.
In de hoeken van het plafond zijn vier deugden (die de eigenaar naar alle waarschijnlijkheid niet bezat) in stucwerk afgebeeld. Op de foto de deugd harmonie.
Boven de deur bevindt zich ook een schildering
en de schouw is van rijk bewerkt marmer. De bibliotheek is van een geheel andere stijl. Het moderne meubilair contrasteert sterk.
Niet zichtbaar op de foto is het niet alledaagse tongewelf. De haard heeft een fraai smeedijzeren scherm.
Buiten is het voormalige koetshuis zichtbaar.
Na dit eerste bezoek vlijen we ons neer op een bankje op de Leidsegracht. het is nog behoorlijk fris. Talloze rondvaartboten passeren ons. Achter ons is een huis uit 1666 dat de naam De Haes draagt.
Vlak erbij blijkt het geboortehuis van ir. Lely te staan.
Ons volgende bezoek is aan het Andaz Hotel aan de Prinsengracht. Hier stond een textielfabriek, die tot de Keizersgracht doorliep. Na sloop werd in 1973 hier een kantoorgebouw neergezet. Toen in 1977 de openbare bibliotheek besloot zich daar te vestigen, bleek de fundering te zwak voor het gewicht van alle boeken. Dat werd een extra kostenpost. Nu is de bibliotheek weg en is er sinds kort een prijzig boutiquehotel in gekomen. De inrichting is geheel van Marcel Wanders. Het hotel zou je ook als een Wander-museum kunnen zien. In zijn design verwijst hij veelvuldig naar de inrichting van vroegere eeuwen. Dat is al direct te zien bij de entree, waar naar het vroegere stucwerk wordt gerefereerd.
In nissen bevinden zich tulpenvazen.
Je zoekt hier tevergeefs naar de receptie, maar in de centrale hal is altijd wel iemand die je zal ontvangen. Hier hangen enorme lampen.
Rechts van de ingang bevindt zich een rustig zitgedeelte.
De hier hangende lampen verwijzen ook weer naar vroegere tijden, maar wel met een eigentijds tintje. In de lamp is een aantal kleine beeldschermen opgenomen, die de hele tijd videokunst laten zien. In het gehele gebouw zijn zo'n 40 van die schermen te vinden. Alleen het formaat verschilt nogal. In de lounge hangt een reuze videoscherm.
We lopen langs het restaurant,
waarbij de borden in de vitrine waarschijnlijk aan chinees porselein moeten denken. Ook hier vindt men nog een apart hoekje.
Via een binnentuin kom je in het gedeelte aan de Keizersgracht. Aan de gevel van het pand ernaast is een enorme wandschildering aangebracht (Alice in Amsterdam)
en de passage is ook met kunst aangekleed.
In het achterste gebouw bevinden zich diverse zalen. Overal is wel wat bijzonders te zien. B.v. een rijk gedecoreerde kaarsenhouder op een grote tafel.
Een erker is voorzien van kleurig glas-in-lood.
Wandkasten lijken op het eerste gezicht functioneel, maar hebben toch een hoge decoratieve waarde.
Is een bar met kookplaten wel een bar of is het ook een kustobject.
Ook een verwijzing naar de grachtenhuizen is de wandbekleding van textiel, maar dan met oude, soms koddige afbeeldingen.
We duiken het souterrain in dat aangekleed in alsof we in een chique bordeel zijn.
Verwijzing naar de Wallen? Een lange gang loopt naar de voorkant van het gebouw. Aan de zijkant zijn vitrines aangebracht met talloze voorbeelden van het werk van Marcel Wanders. Een eiervaas
of een stoelontwerp.
Weer op de begane grond werpen we nog een kunstzinnige blik naar buiten.
Een verrassend bezoek. Helaas hebben we geen enkele kamer gezien. Weer buiten zien we aan de gevel van het pand ernaast een aristocrarische poes zitten.
We zetten nu koers naar Felix Meritus. 225 jaar geleden opgeleverd als cultuurtempel voor de gegoede burgerij. Daar kwam in 1891 een eind aan. Het kan verkeren. Het werd zowaar het bolwerk van de CPN en de Waarheid. Het gebouw verviel en er was een brand. Tegenwoordig probeert men weer wat van de oude luister terug te brengen, maar het heeft van binnen nog de aanblik van een kraakpand. De gevel staat er wel trots bij.
Zoals bij de meeste bezienswaardigheden is ook hier een wachttijd. We doden de tijd in het café.
Bij de rondleiding passeren we eerst het trappenhuis. De trapleuning werkt zich als een spiraal omhoog.
Het pronkstuk van het gebouw is de vroegere muziekzaal voor 600 mensen. Hier is nog wat grandeur zichtbaar.
Een oude prent geeft weer hoe het hier vroeger was.
Ook een grote zaal is de gehoorzaal annex bibliotheek. Doordat men in het gebouw de verf grotendeels heeft weggekrabt en de boekenkasten leeg zijn, ziet het er wat armoedig uit.
De stoelen staan eigenlijk verkeerd om, want onder de fraaie boog stond het spreekgestoelte.
Vanuit de ingang heb je zicht op het trappenhuis.
Weer wat hoger in de koepel op het achterhuis bevindt zich het theater. Hier werden allerlei natuurkundige proeven gedaan ter lering en vermaak van het publiek.
Boven in het voorhuis bevond zich de tekenzaal. Deze werd door een brand verwoest en bij de restauratie heeft men er een verdieping in gemaakt. Er zijn grote ramen en veel licht van boven, alleen is de hoogte van de zaal nu gehalveerd.
In en op de top van de koepel bevindt zich het observatorium, waar men naar de sterren kon kijken. Volgens kenners is het de enige plek in de stad waar men een 360 graden rondblik heeft. Er staan nu telescopen om Amsterdam in plaats van de sterren te begluren.
Hierna gaan we naar een oud grachtenhuis: Huis Van Lennep op Herengracht 448. Het vierkante huis werd in 1671 gebouwd en in 1734 van een even groot achterhuis voorzien. De brede gang in het achterhuis heeft stucwerk boven de deuren.
De rechter achterkamer is smaakvol modern ingericht.
Het voor- en het achterhuis hebben beide een monumentaal trappenhuis, maar die van het voorhuis is het rijkst versierd.
Vele beelden sieren de wanden.
Boven de deur van de voorzaal hangt een schildering die is geïnspireerd door de opgravingen in Pompeï, Herculanum en Rome.
Hierna weer een heel ander pand: het voormalige bankgebouw van ABN-AMRO aan het Rembrandtplein. Het is nu totaal gerenoveerd en draagt de naam The Bank. De vroegere hoofdingang is aan de Herengracht en moest er natuurlijk imposant uitzien. Fraaie lantaarns en marmer hoorden daarbij.
Met roltrappen komen we in het atrium. Om vloeroppervlak bij de bank te winnen was die volledig volgebouwd en nu weer opengebroken en gemoderniseerd. Hier krijgen we een uitleg van de restauratiearchitect. Hierna mogen we met de lift naar het dakterras. Op de hoek staat een kenmerkend torentje dat aan de invloed van Berlage wordt toegeschreven.
Als we naar beneden kijken hebben we een mooi zicht op het Rembrandtplein.
Boven op het gebouw zijn later voor uitbreiding bouwsels neergezet die later in de volksmond het tentenkamp werd genoemd. Doordat ze bekleed waren met witte plastic platen vielen die erg op. De huidige architect heeft het plastic vervangen door zink, zodat ze minder afsteken.
Met een glazen lift gaan we weer naar beneden. We kijken mooi uit over het atrium.
Dan wil Lilian we nog een paar grachtenhuizen in restauratie bezoeken, maar daar aangekomen blijken de rondleiders al aan de borrel te zitten. We gaan vlug door naar het Sarphatihuis. Oorspronkelijk heette het het Nieuwe Werkhuis dat het Willige rasphuis en het Spinhuis moest vervangen. Hier werden bedelaars, landlopers en kleine criminelen tewerkgesteld. Het bood plaats aan zo'n 800 personen en was in die tijd het grootste gebouw van Amsterdam. In de entree staat een vermakelijk kunstwerk.
Er is een grote binnenplaats, waar vroeger in de open lucht gewerkt werd. De soort werkzaamheden staan hier vermeld.
Tegenwoordig is de binnenplaats overdekt.
De voorgevel ziet er imposant uit. Hierachter bevonden zich ook de vertrekken van de regenten. Op diverse schilderingen staan ze afgebeeld.
De deuren van hun kamers laten zien hoe belangrijk zij zich zelf vonden.
Verstopt achter een deurtje leidt een trappetje naar beneden en komen we in het cachot.
Het is hier zeer vochtig, muf en er is geen daglicht. Geen plaats om lang te zitten. Tegenwoordig is het complex een verzorgingstehuis. Achter het gebouw is een z.g. belevingstuin, die voor therapie wordt gebruikt.
Het is vijf uur geweest, dus Monumentendag zit er op. We keren tevreden huiswaarts.
