zondag 26 september 2021

21-09-25-C-Najaarsexcursie Oude Gelderse Kerken

Door de foto's aan te klikken worden ze scherper!


Na twee jaar is er eindelijk weer een excursie mogelijk. Vanaf station Elst reizen we met een volle bus naar Rindern bij Kleef. Doel is de neogotische St.Willebrordkerk aldaar. Op het eerste gezicht een kerk met een vrij saai uiterlijk.


De reden van onze komst ligt in de historische context en een paar interieurstukken. Op deze plek werd waarschijnlijk al in de 7e eeuw een kerk gebouwd en werd in 720 voor het eerst vermeld. Willebrord zou hier een klooster gesticht hebben. In 1870 werd de oude kerk afgebroken en een jaar later verscheen de huidige kerk. De toren werd pas in 1888 toegevoegd. Tijdens sloopwerkzaamheden voor de kerk vond men fundamenten van Romeinse thermale baden uit de 2e eeuw.
Het interieur bevat een orgel uit 1984.


De doopkapel is een aardige uitbouw.


In de oude kerk werd in de middeleeuwen een Romeinse offersteen  uit Xanten in de kerk geplaatst als altaar. Na de sloop van de kerk werd de steen naar de Zwanenburcht in Kleef overgebracht, Sinds 1984 is hij echter weer in deze kerk teruggeplaatst.



De tekst aan de voorzijde vraagt de oorlogsgod Mars Tiberius Claudius te beschermen en is dus uit de eerste eeuw. Merkwaardig is dat de tekst onder Tiberius is weggehakt. Er stond waarschijnlijk Nero, zijn opvolger. De andere zijden van de steen hebben versieringen.  Aan de achterzijde is een reliekhouder aangebracht





Een ander waardevol element is een 16e eeuwse Maria te Drieën uit de werkplaats van de meester van Esloo te Roermond.


In deze kerk ligt ook het graf van Johanna Sebus. Het net 18 jarige meisje redde haar moeder van de verdrinkingsdood bij een dijkdoorbraak van de Rijn.Toen zij nog andere dorpsgenoten probeerde te redden kwam ze zelf om. Goethe schreef er een ballade over en Franz Schubert maakte er een lied van. Johanna werd begraven naast de oude kerk en kreeg later haar graf in de nieuwe kerk.


Hierna verkassen we naar de gemeente Bedburg-Hanau. Hier werd in 1124 een premonstratenzer klooster gesticht en in 1130 bouwde men een kruisvormige romaanse kerk met vieringstoren. Later werd een laatgotische koorafsluiting gebouwd. In 1519 werd het geheel een adellijk vrouwenstift dat in 1604 naar Kleef verhuisde. Daarna raakte het complex in verval en werd het als steengroeve gebruikt, Eind  18e eeuw werd ook een groot deel van de kerk afgebroken. Alleen de vieringstoren met de arm met het koor bleven staan. Tijdens Napoleon werden de kloostergoederen onteigend en de kerk als parochiekerk in gebruik genomen. Rond 1900 besloot men de kerk weer in de oorspronkelijke vorm te herbouwen en ontstond de huidige vorm.


Het gewelf van de vieringstoren is beschilderd.


Ook is er in het koor nog mooi gotisch beeldhouwwerk te vinden, waarschijnkijk van een sacramentsnis


De eerste pastoor van de kerk was een monnik die in de Franse tijd zijn Dominicaner klooster in Kalkar had moeten verlaten. Hij nam o.a een zeer oude preekstoel mee met aan deze zijde een afbeelding van Marcus.


Een ander kostbaar stuk is een 15e eeuwse piëta die toegeschreven wordt aan meester Arnt van Kalkar.


In 1965 zijn 43 ramen voorzien van half-abstracte glas-in-loodramen van Joachim Klos met thema's uit de openbaringen van Johannus.





Voor de lunch gaan we naar restaurant Altes Landhaus in de Forstgarten Kleve. Dit schitterende grote park in barok en Engelse landschapsstijl hebben we te danken aan Johann Mauritz von Nassau-Siegen. Hij was betrokken bij de belegering van Groenlo in 1626. In 1637 werd hem verzocht orde op zaken te stellen in de Hollandse kolonie in Brazilië, die op de Portugezen was veroverd. Op weg daar naar toe veroverde hij fort Elmina in West Afrika op Portugal, Het was het belangrijkste slavenverhandelspost van  de Portugezen, Johann Mauritz  was de eerste Nederlander die zich met de slavenhandel bemoeide en zorgde ervoor dat er ook een constante aanvoer naar de Nederlandse kolonie was.  Hij gedroeg zich aldaar als een koning en bouwde verschillende paleizen, Ook stichtte hij de hoofdstad Mauritsstad.
Na terugkeer in Nederland in 1643 liet hij het Mauritshuis bouwen, In 1647 werd hij stadhouder van Kleef en in 1653 gaf hij opdracht voor de grootschalige parkaanleg, waarvan men zegt dat het een voorbeeld voor de tuinen van Versailles is geweest.



In het midden de z.g. Cerestempel


Aan de overzijde van de weg het Prinz-Moritz kanaal.



                                                     Standbeeld van Minerva Tritonia.


                                                          Uitzicht vanuit de berceau.




Beeldengroep van Italiaanse beeldhouwer Guiseppe Penone : L'ombra del bronzo uit 2002.
Van een afstand het sprekend op een paar dode bomen. In een opening in de grote stam is een hulst geplant.


Door de koperoxidatie is het duidelijk dat de 16 m hoge boom uit brons is gemaakt.




Het park heeft ook nog een tijd dienst gedaan als Kurpark. Op de foto een vlegel van het Kurhaus, nu een museum,

We vertrekken nu naar Ubbergen. Daar werd aan het begin van de 20 e eeuw een r.k. meisjespensionaat met kapel gevestigd: Notre Dame des Anges, Tegenwoordig is het woongemeenschap de Refter, waarbij de kapel een multifunctionele ruimte is. Bij de ingang staan de beelden van Augustinus en Canisius.



Binnen bevindt zich een fraaie hal


met aardige details


en glas-in-lood,


Ook het trappenhuis mag er wezen.



Boven wordt het trappenhuis afgesloten door een gekleurd glazen dak.


De kapel is nu ontdaan van religieuze attributen. Op het orgelbalkon hangt een kunstwerk met oude orgelpijpen.


Rest nog glas-in-lood zoals van een koorraam


 of een kleiner raam.


Onze laatste stop is in Beek. Hier staat de kleine Bartholomeuskerk die voor het eerst in 1286 vermeld wordt. In 1602 werd het een protestantse kerk. Er is veel aan dit kerkje verbouwd in de loop der tijden. Het had ook flinke oorlogsschade na de laatste WO. , maar er staat nog steeds een mooi intiem kerkje.





In het kerkje staat een prachtig ruim 200 jaar oud bespeelbaar kabinetorgel. Het is van de Amsterdamse orgelbouwer Strumphler, die zowel kabinetorgels als kerkorgels bouwde. Zijn grootste orgel staat nu in de Eusebiuskerk te Arnhem.




In de Franse tijd moesten de protestanten knarsetandend hun kerkje delen met de katholieken. In 1826  was de kerk voor hen te klein geworden en werd op het kerkhof een nieuwe grote kerk gebouwd met een toren die aan de Stevenstoren in Nijmegen doet denken.


Op het terrein staan twee opmerkelijke stenen.



De kerk is sinds kort buiten gebruik en verkocht aan een projectontwikkelaar. De bedoeling was dat er een brouwerij en een koffiebranderij annex café in zouden komen. De rijksmonumentale status  blijkt toch een obstakel daarvoor te zijn. De kerk was zeer rijk voorzien van beelden. Alles wat niet als rijksmonument was aangemerkt is verwijderd, zodat het lijkt of er een kleine beeldenstorm heeft gewoed. Bij binnenkomst krijg toch nog wel een idee hoe het er uit heeft gezien, zoalshieronder het priesterkoor met een monumentaal neobarok altaar.




Het hek voor het priester koor is ook bijzonder.


                                               De preekstoel is rijk gebeeldhouwd,


Verder is er nog veel glas-in-lood, zoals met de afbeelding van de wonderbaarlijke visvangst


en van Sint Maarten die zijn mantel deelt met een verkleumde bedelaar.



Het was weer een interessante dag.