Dit keer gaat de excursie naar het Brabantse land. Vanuit Geldermalsen zetten we koers naar Heusden om daar de Catharijne kerk te bekijken. De oudste delen, het vroeg-gotische hoogkoor en de zuiderzijbeuk dateren uit 1328. In 1572 brandde de kerk uit door een stadsbrand en in 1944 werd de toren door de Duitsers bij hun terugtrekking opgeblazen, waarbij ook het westelijk deel van de kerk met orgel werd verwoest. Na de oorlog is het verwoeste deel maar gedeeltelijk herbouwd.
In het interieur is het praalgraf achter in het koor het eerste dat opvalt.
Johan Theodoor Baron Von Freisheim en gouverneur van Heusden, liet dit praalgraf al tijdens zijn leven vervaardigen en plaatsen.Voor het praalgraf is nog een gedeelte van een Mariaklokje uit 1334, gevonden onder de vloer van de consistoriekamer tijdens de restauratie in 1952.
Bij zijn overlijden werd hij bijgezet in een grafkelder op enige afstand van dit praalgraf.
Na de reformatie was het katholieken verboden een eigen kerk te hebben. Zo gebeurde het ook dat katholieken bij overlijden in de protestantse kerk werden begraven. Nu had een katholieke vrouw een afbeelding van Maria op haar grafsteen gekregen en dat was bij de protestanten onduldbaar. Er ontstond een ware oproer, waarbij de schout uit Dordrecht met een stel soldaten de orde weer moest herstellen.
Er liggen hier vele monumentale grafstenen. Een wapen op één ervan vond ik wel aardig.
In de kerk hing tot voor kort ook een begin 17e eeuws gildebord met vier oudtestamentische teksten. Omdat er aan de achterkant ook een afbeelding te zien was, hing het vrij in de ruimte. Tijdens laatste Matheusuitvoering was het zo'n gedrang voor de koffie dat er tegen het bord aan geduwd werd en het naar beneden viel. Het heeft enige schade, maar restauratie is peperduur. Het staat nu in een hoekje van de kerk.
Het 18e eeuwse orgel komt van oorsprong uit Barneveld, vervolgens deed het nog dienst in Arnhem en Zutphen. Sinds 1984 huist het in Heusden. In 1824 en 1984 is het iets uitgebreid.
Aan de buitenkant van het koor bevindt zich nog een aardig detail. Als de priester na de mis de miskelk en zijn handen waste, kon dat water alleen op gewijde grond terecht komen. Daarom was er achter in het hoor een afvoergootje, zodat het water op de gewijde grond van het kerkhof kwam.
Aan de buitenkant bevindt zich veel beeldhouwwerk, maar de beeldenstormers hebben hun werk degelijk gedaan.
Na dit bezoek gaan we naar Waalwijk, waar architect Kropmuller een bizondere bebouwing langs een plein realiseerde. Hier bevindt zich ook het voormalige raadhuis.
Wij gaan lunchen in één van die panden en wel in restaurant 't Slot, een sfeervolle locatie met een uitstekende keuken. Na de lunch is het een paar stappen lopen naar de St.Jan de Doperkerk uit 1925 van architect Valk. Op het eerste gezicht lijkt het wel op een moskee met minaret.
De foto van de enorme binnenruimte geeft helaas niet de juiste sfeer. De glas-in-loodramen zijn hier lichtvlekken.
De centrale koepel is 41 m hoog.
De neobarokke biechtstoelen zijn afkomstig uit de vorige kerk.
De kruisweg is heel fraai en gemaakt door de beroemde kunstenaar Charles Eyck.
Toen Duitsland ons land bezette was de kruisweg nog niet af en omdat Eyck weigerde lid te worden van de Kulturkammer, mocht hij niet meer werken. Daardoor zijn drie staties niet gepolychromeerd.
Het hoogaltaar heeft een enorme roodkoperen overspanning.
Boven in de koepel zijn in glas-in-lood de profeten weergegeven.
Op vele plekken in de kerk heb je bijzondere doorkijkjes.
De Mariakapel.
Hierna rijden we naar de rooms-katholieke St-Bartholomeuskerk in Waspik. In tegenstelling tot Waalwijk is de oorspronkelijke waterstaatskerk hier niet vervangen. Na de laatste oorlog koos de toenmalige pastoor er voor de kerk te voor de kerk te voorzien van glas-in-loodramen van de glazenier Max Weiss.
In dit detail van een raam meen ik de heilige Rochus te ontdekken.
Het hoogaltaar heeft o.a. een voorstelling van het laatste avondmaal
en van de profeet Elia die in de woestijn door een engel wordt aangespoord niet op te geven.
Uit de bouwtijd stamt ook de indrukwekkende preekstoel met de voorstelling van Jezus met de Samaritaanse vrouw.
De preekstoel heeft een dubbele opgang.
Vlak bij deze kerk ligt de laatgotische hervormde kerk. Hij werd gebouwd nadat de vorige door de St. Elisabethsvloed was verwoest.
De kerk heeft nooit een toren gehad. Na de reformatie werd het koor van het schip gescheiden door een muur en diende het koor als vuilnisbelt, wat voor de katholieken, die hier ruim in de meerderheid bleven zeer pijnlijk was.
Het interieur wordt gedomineerd door het orgel uit 1767.
In de nok van de kerk bevindt zich een bord met de afbeelding van het Lam Gods.
Ook hangen er verschillende rauwborden.
Vroeger was het doopvont aan de opgang van de preekstoel bevestigd. Twee aardige kinderkopjes zijn in het houtwerk uitgesneden.
Als laatste kerk bezoeken we de St.-Nicolaaskerk te Sprang, Een enorme kerk voor zo'n kleine plaats. Enkele jaren na de reformatie stortte een hoek van de kolossale toren in elkaar. 250 kub m aan steen kwam naar beneden. De katholieken zeiden dat Maria door dit gat de kerk had verlaten en de duivel door dit gaat daarna naar binnen was gegaan. Drie eeuwen lang werd het gat met een houten schot afgedekt.
Het koor is het oudste deel, dan volgt een laag en een hoog deel van het schip en de toren is het laatst gebouwd, maar nooit afgemaakt.
Bij de restauratie zijn in het interieur middeleeuwse muurschilderingen ontdekt. Aanvankelijk werden ze gewoon weggebikt. Toen men in de gaten had dat ze waardevol waren, kostte het monumentenzorg zeer veel moeite om de kerkenraad te overtuigen ze te behouden.
Job
Een heilige die ik nog niet eerder bewust ben tegengekomen is Erasmus, waarnaar "onze" Erasmus ongetwijfeld naar vernoemd zal zijn.
