zondag 14 juli 2013
De derde open monumentendag van dit jaar. Het thema vandaag is de 19e eeuw. Als we in Amsterdam Amstel uitstappen nemen we de bus, want de metro rijdt niet vandaag. Op het Waterlooplein stappen we uit om de Mozes en Aäronkerk te bekijken. Op de plaats van de kerk stonden twee huizen met de namen Mozes en Aáron, waarin een schuilkerk was. In 1841 werd de huidige kerk als het ware over de oude kerk gebouwd. Het barokke hoofdaltaar is nog uit de oude kerk.
De kerk is in z.g. waterstaatstijl gebouwd. Buiten staan Ionische zuilen, in het interieur zijn Korinthische kapitelen. Het orgel is van latere datum.
De rijk gebeeldhouwde preekstoel is ook bijzonder: hij heeft twee trappen naar de kansel. Aan beide zijden van de trappen staan beneden (vrome?)vrouwenfiguren.
De balustrade is o.a. voorzien van putti.
Een deel van de vloer heeft een aardig tegelmotief.
In een hoekje staat nog een gebarsten piëta.
Na dit bezoek steken we de Amstel over via de Blauwe Brug, met zicht op de magere brug. De lantaarns staan op een bootje en het geheel wordt letterlijk bekroond.
We spoeden ons verder naar Herengracht 526-528-530. Vanaf 1971 eigendom van de UVA en in 1988 verbouwd tot appartementen. Momenteel wordt het gerestaureerd om later dienst te gaan doen als cultureel centrum voor sense of Place. 526 is nu 528A en 528-530 is nu 528. Zeer imposant is de vestibule van 528 met massief marmeren Korinthische zuilen.
Het stamt uit 1895 van een verbouwing door Eduard Cuypers (een neef van de bekende Pierre Cuypers) in opdracht van een bankier. De voorkamer van 528A bevat een plafond met een oculus.
Het moet suggereren dat je op de hemel uitkijkt. Het pand staat vol met bouwmateriaal; misschien later nog eens kijken als alles klaar is. Via de Bazel, waar ook beeldhouwwerk aan de gevel zit, gaan we naar Herengracht 474.
Dit pand staat aan de gouden bocht. De meeste panden beslaan hier twee kavelbreedtes, maar dit pand is op één kavel gebouwd. bij latere verbouwingen heeft men bij veel van dergelijke panden ervoor gekozen de stoep te verwijderen en de hoofdingang naar het souterrain te verplaatsen. Dit had het voordeel dat men aan de grachtkant een kamer over de volledige breedte van het huis kon maken. Hier gebeurde dat in 1890 in neo-rococostijl. De ingang laat houten draperieën zien,
de trapleuning is van gietijzer. De achterkamer heeft waarschijnlijk als eetkamer dienstgedaan. Op het rijke plafond is in de binnenste cirkel fruit zichtbaar
evenals aan de randen van het plafond.
Ook zijn er putti aangebracht, waarvan één een wijnglas heft.
Bovenin het trappenhuis is een schildering van Jacob de Wit uit 1721 aangebracht.
Hierna gaan we naar de tuin van het Goethe-Institut. Het pand hebben we al eerder bekeken. Ze schenken er ook prima gratis koffie. Op het terras met zicht op vele mooie bloemen is het hier goed toeven.
Nu is de Groene Bocht op Keizersgracht 452 aan de beurt. Van buiten een wit paleisje. Rijk versierde plafonds
en terracottareliëfs boven deuren
of op plafonds, zoals Apollo op zijn zegekar.
Het trappenhuis is monumentaal, een koepel met glas-in-lood wordt gedragen door een reeks beelden die op een balustrade staan.
In het trappenhuis staan grote beelden die een lamp vasthouden.
Het volgende bouwwerk is de Platanenhof aan de Lauriergracht. Van oorsprong was dit een rooms-katholiek jongensweeshuis uit 1705.
In 1994 werd het verbouwd voor seniorenhuisvesting en kinderdagverblijf. ook is er een jeugdtheatergroep gevestigd. Later is aan de kant van de Lauriergracht een poortgebouw verrezen met op de verdieping een kerkzaal.
De oorspronkelijke wasplaats voor de jongens (twaalf bakken op een rij) is nog intact.
ook aan de Lauriergracht ligt een voormalig groot kloostercomplex dat vroeger het Jordanees Vaticaan werd genoemd. Het is tegenwoordig verbouwd tot appartementencomplex.
De kapel stond, nadat de zusters in 1991 vertrokken waren, op de nominatie gesloopt te worden, maar buurtbewoners protesteerden en de kapel werd gered. Eerst kwam er een dansschool in, die wat onomkeerbare zaken veranderde. Hierna werd het kantoorgebouw. Het lijkt een kinderspeeldorp, maar alles is zo gebouwd dat het zonder beschadiging verwijderd kan worden.
De kapel is vierbeukig met gietijzeren zuilen.
Het hoofdschip heeft een houten tongewelf. Door de bouwsels in de kerk is er nu geen overzicht mogelijk. In de sacristie hangen nog leuke lampjes.
Verder zijn er talrijke glas-in-lood-ramen.
Het valt op dat de bovenste ramen veel moderner zijn dan de onderste.
Toen het kantoor zich hier vestigde waren de onderste ramen dichtgemetseld. Nadat enige medewerkers bij een ongeval waren omgekomen, wilde men daar herinneringsramen aanbrengen. Na het wegbreken van de stenen bleken de oude ramen er nog achter te zitten. De jongste ramen vinden we niet onaardig.
Op sommige plekken is de kalk weggekrabt, waardoor de oorspronkelijke versiering op de muren zichtbaar wordt.
Midden op het orgel prijkt een afbeelding van Sint Cecilia.
We zetten onze schreden naar grachtenhuis De Visscher op Keizersgracht 269. Omdat hier maar 10 personen tegelijk naar binnen mogen, staat er een lange rij. We moeten ruim 40 minuten wachten, maar dat blijkt zeker de moeite waard. De vertrekken op de hoofdverdieping en zelfs in het souterrain hebben beschilderd behang. De oudste zijn van 1736. Er is zoveel op te zien dat je er wel een dag kan rondkijken.
Soms zit de deur geheel in de schildering verborgen.
Blijkbaar is de eigenaar van dit pand een handelaar in Chinese terra-cottabeelden, die zijn handelswaar hier fraai tentoonstelt. Een krijger staat met zijn voeten op twee kleine kinderen
of op dieren.
Ook ontbreken de paarden niet,
maar er zijn ook minder krijgshaftige personages.
Dan zijn er ook nog plafondschilderingen.
We worden efficiënt in hoog tempo door de vertrekken geloodst. Toch is het zonder twijfel het hoogtepunt van de dag. Voor 4 miljoen Euro staat het pand te koop, zonder beelden natuurlijk. Na dit hoogtepunt volgt onvermijdelijk het dieptepunt van de dag. Op Herengracht 258 bevindt zich het Amerikaanse reclamebureau Wieden + Kennedy. Het moderne kantoor is ontstaan uit 5 grachtenhuizen, die gesloopt of gestript zijn.
Een classicistisch tuinhuis herinnert nog aan het glorieuze verleden.
Onze een na laatste halte is de Boekmanstichting op Herengracht 415. In 1891 werd dit pand verbouwd tot bibliotheek voor de Jezuïeten. Tegenwoordig is het een centrum voor kunst, cultuur en beleid. De bibliotheekzaal is dan ook de grote bezienswaardigheid.
Midden aan het plafond hangt een modern kunstwerk.
Het plafond zelf is voorzien van bloemmotieven.
De balken worden geschraagd door uilen, die de wetenschap symboliseren.
In het glas in lood staan de letters F (Fides=Geloof) en S (Scientia=Wetenschap).
Op de wanden is sjabloonversiering aangebracht.
Eigenlijk is de tijd om, maar we haasten ons nog naar de Dominicuskerk op Spuistraat 12. Dit is de in Amsterdam nog enige gave overgebleven kerk van P.H.H.Cuypers.
Opvallend zijn de ijzeren draagbalken, waar het plafond op rust.
Het hoofdaltaar is groot en rijk versierd.
Ook de preekstoel zit vol beeldhouwwerk.
De wanden bevatten veelkleurig schilderwerk, waarbij vaak sjablonen werden gebruikt.
Een fraai staaltje is een schilderwerk dat een doek moet voorstellen.
Er zijn ook grote roosvensters met glas-in-lood.
Tevreden keren we huiswaarts.
