In 1998 liep ik ongeveer de helft van dit pad. Vorig jaar vorderden we al een heel stuk en dit weekend moet het dan gebeuren; het laatste stuk. In Appingedam lopen we van het station naar het Damsterdiep. Het is oorspronkelijk gegraven, maar door invloed van eb en vloed heeft het een nog al kronkelend verloop gekregen. Later werd het bij Appingedam en nog later bij Delfzijl afgesloten van de zee. Wij lopen geruime tijd langs dit water.
Onze route is meermaals verlegd, wat niet onlogisch is bij een boekje van 21 jaar oud. Appingedam en Delfzijl zijn vrijwel aan elkaar gebouwd. In een plantsoen in Delfzijl zien we een standbeeld van Maigret staan.
In 1925 liet Simenon zijn boot in Delfzijl repareren. Hij schreef toen hier zijn eerste Maigret. Later verscheen er er nog een Maigret die in Delfzijl speelt (Maigret en Hollande). Op de dijk aan de Dollard nuttigen we met een straf windje onze lunch. Daarna gaat het verder langs de havens.
We gaan even van de route af om het centrum van Delfzijl te bekijken, maar het maakt een troosteloze indruk. Op deze zaterdag is er nauwelijks volk op de been in de straten, waar de helft van de winkels leeg staat. Ook oude bebouwing is nauwelijks te vinden. Het enige bouwwerk dat opvalt is de molen Adam. Maar ook dit bouwwerk hoort hier oorspronkelijk niet thuis. Hij stond hiervoor in Bedum en in Usquert, voor hij hier in 1875 weer werd opgebouwd.
We keren terug naar de dijk. Het havengebied is enorm groot. We zien ook twee dokken liggen.
Dan mogen we vandaag voor het eerst onverhard lopen over een grasdijk, maar dat gaat niet zonder hobbels. We zullen nog een enorm terrein met chemische industrie moeten doorkruisen.
Nog triester zijn de resten van het terpdorp Heveskes. De kerk uit 1200 staat eenzaam tussen monumenten van de vooruitgang.
Vlakbij vond men de resten van een in de 80-jarige oorlog verwoeste klooster. Bij de opgravingen vond men ook nog een hunebed. Er volgde een jarenlange strijd tussen archeologen en het havenschap die de boel zo snel mogelijk onder fabriekshallen wilden hebben. Wij zien er vele, waarbij namen als Dow, Aldel en Billiton niet ontbreken.
Bij het derde ontruimde dorp Oterdum, heeft men zelfs het kerkhof niet gespaard. Het lag op de dijk en bij de dijkverzwaring heeft men alles verwijderd en later op de nieuwe dijk teruggeplaatst.
Thees Meesters, de broer van mijn oom Arie, maakte een monument voor dit verloren dorp.
In 2011 werd dit beeld om het brons gestolen, maar in 2013 heeft men er een replica neergezet.
Één van de grafzerken heeft speciaal voor ons als wandelaar nog een opbeurend opschrift.
Een ander bevat een zesregelig gedicht.
De oudste grafsteen vermeldt dat een vrolicke opeerstandinge wordt verwacht.
Hierna laten we het industriegebied achter ons en mogen zowaar twee kilometer over de dijk naar Termunterzijl lopen. Ter herinnering aan de vergroting van de afwateringssluis aldaar, is op de sluis een enorm ornament aangebracht. Hieronder zijn slechts twee details zichtbaar.
Het is nog een klein stukje naar Termunten. Op een terras aldaar vlijen we ons neder om een verdiend glas Leffe te nuttigen. Daarna bezoeken we het grote kerkhof van Termunten.
Het blijkt dat er vroeger een Groot- en een Klein Termunten was, ieder met een middeleeuwse kerk, gescheiden door het Oude Diepje. De kerk van Klein Termunten is rond 1575 afgebroken. Graven uit Klein Termunten heeft men later op deze begraafplaats bijgezet. Ook hier zijn oude grafstenen. De kerk uit de 13e eeuw ligt wat verder. De Ursuskerk ziet er fraai uit, maar is nog maar een klein gedeelte van wat het ooit was.
De kerk hoorde bij een klooster dat door de watergeuzen werd verwoest. De kerk was een grote kruiskerk. Eerst werden de armen van het kruis verwijderd en weer later het grootste deel van het schip, waardoor de toren los van de kerk kwam te staan. De toren stortte later in. De huidige kerk bestaat nu voornamelijk uit het koor met een klein versmald stukje van het schip. Na de oorlog, waarbij de kerk veel schade opliep, is hij gerestaureerd waarbij een nieuwe toren werd opgericht. Op diverse plaatsen zijn nog oude bouwsporen zichtbaar.
Helaas is de kerk dicht, dus gaan we maar ons Vrienden-op-de-fietsovernachtingsadres opzoeken bij Wallie en Tonko. We krijgen een prima kamer en worden uitgenodigd voor een welkomstdrankje in de serre met tomaten, komkommers en aubergines. Tonko speelt gitaar en zingt erbij. 's Avonds krijgen we met nog twee andere gasten een driegangenmaaltijd met een lekker wit wijntje.
zondag 19 juli 2015 Termunten - Nieuweschans 27 km
Als we opstaan regent het. Weeronline geeft voor Termunten de hele dag een 3. Geen hoopvol vooruitzicht. Vrijdagavond was het nog een 8, maar weer voorspellen blijft een moeilijk vak. Hoewel het gesprek tijdens het ontbijt geanimeerd is, staan we toch op. We hebben nog flink wat kilometers voor de boeg. Eerst terug naar de kerk, want daar loopt de route langs. We zien twee fietsen bij de ingang staan. dus toch even proberen een blik naar binnen te werpen. Men is bezig de dienst voor te bereiden, maar we mogen rustig alles bekijken.
De ronde vensters zien er van binnen heel anders uit.
De zuiltjes met kapitelen zijn ook fraai.
Als we weer verder willen gaan wordt ons aangeraden eerst nog de toren te beklimmen. Vanuit de toren kan men boven de gewelven komen.
Wat hoger staat het verdeelwerk voor de wijzerplaten, maar de klok functioneert nu niet.
Nog hoger kijken we uit over de kerk in de richting die we straks op gaan lopen.
Na dit onvoorziene, maar niet onaangename, oponthoud gaan we echt op pad. Gelukkig is er nu alleen lichte miezer. We zijn spoedig op de dijk en zullen daar voorlopig op blijven, Het is laag water, dus er zijn veel vogels op de drooggevallen grond. Helaas is het geen ideaal fotoweer, Toch probeer ik zo nu en dan een vogel vast te leggen, zoals een foeragerende scholekster.
Bij het gehucht Fiemel hadden de Duitsers veel verdedigingswerken gebouwd om het industrie- en havengebied van Emden te beschermen. Dat is hier nog goed te zien.
Vlak hierna komen we bij de Punt van Reide, waarna we 90 graden van richting veranderen. Even verder zien we tureluurs buitendijks.
Op een gegeven moment worden we gemaand binnendijks aan de voet van de dijk verder te lopen, want even verder staat een kijkscherm, waarachter we naar zeehonden kunnen kijken. Ze zijn er met tientallen, rustend
of zwemmend.
Even verder mogen we de dijk weer op. Er liggen hier binnendijks verschillende plassen, die ook vol zitten met vogels.
In één plas ontdek ik tussen talloze andere vogels 13 lepelaars.
Soms heeft de dijk wat kleur van distels.
Nadat we bij een waterbak voor de talloze schapen koffie hebben gedronken, begint het flink te regenen. Door het vaak hoge gras worden eerst de schoenen en daarna de voeten drijfnat.
Als we om half twee de dijk verlaten, zie ik in de begroeiing een hokje staan. Ik herken dit van een vorige wandeling als een overdekte bank. Eerst een luifel omhoog zetten en daarna twee deuren openklappen en zo kunnen we droog lunchen.
Hierna is de misère nog niet afgelopen. Omdat een boer de route bij zijn graanakker heeft getrokken moeten we een stuk omlopen. Na Kostverloren lopen we eindeloos langs een watergang. Bij het schonen ervan heeft men de troep op de kant gegooid en daarover moeten wij lopen. Dat loopt voor geen meter. We kruisen Nieuw-Beerta dat wel een mooi gelegen, maar niet oud kerkje heeft. Dan kaarsrecht naar de spoorlijn en weer recht langs de spoorlijn naar Oudezijl. Omdat we ruim op tijd zijn voor de trein, die éénmaal per twee uur rijdt, bezoeken we nog even de aardige beeldentuin van Cilia de la Court. Het Wad- en Wierdenpad is afgesloten. Over dit weekend kan ik kort zijn: alleen het stuk tussen Oterdum en het zeehondenscherm is interessant. De rest is afvinkcorvee.
