zaterdag 26 mei 2018
Ondanks een sterk vergrijsd donateursbestand is het gelukt een flinke touringcar vol te krijgen. We vertrekken vanaf station Duiven om vijf kerken net over de grens in Duitsland te gaan bezoeken. Al die kerken ontleenden hun oorspronkelijke rijkdom aan de vroegere en/of huidige ligging aan de Rijn.
Als eerste bezoeken we de St. Vitiskerk van Hoog Elten.
Deze romaanse kerk kreeg zijn huidige vorm rond 1100.
In 1380 stortte de muur van de zuidelijke zijbeuk in en werd in gotische stijl herbouwd. Gedurende de tachtigjarige oorlog werd de kerk grotendeels verwoest.
Toen die later weer werd hersteld liet men het dwarsschip en het koor achterwege en ziet men nu een klein gotisch koor. Aan de noordkant hiervan heeft men in de muur nog romaanse delen zichtbaar gemaakt.
De kerk was geen parochiekerk maar hoorde bij een stift voor adellijke dames.
Napoleon liet de stift sluiten , waarna een groot deel van de stiftgebouwen werden afgebroken.
Tijdens de tweede wereldoorlog werd de kerk nogmaals zwaar beschadigd.
Boven de ingang van de kerk is een grote gevelsteen aangebracht die herinnert aan de herbouw in 1670.
In de kerk
bevindt zich een uiterst merkwaardig beeld uit de 12e eeuw. Het was oorspronkelijk een Madonna met kind. De hoofden van beide figuren raakten beschadigd, waarop de madonna een mannen hoofd kreeg en de heilige Machutus moest voorstellen, Ook het kinderhoofdje werd veranderd en het moest nu een ziek kind voorstellen.
Ook is er een piëta uit de barokperiode.
Ook uit de barok periode stamt het enorme hoofdaltaar. Klaarblijkelijk was er geen geld beschikbaar om het geheel te beschilderen. Een van de beelden stelt St. Vitis voor. Toen hij voor de leeuw werd geworpen likte die zijn voeten.
Een lessenaar is ook aardig versierd.
Verder is een modern glas-in-lood, waarbij de kunstenaar zich liet inspireren door de rozenkrans.
De volgende stop is de Sint Martinuskerk in Elten.
De beschermheilige is prominent aanwezig op een glas-in-loodraam.
Er is ook ander glas-in-lood.
Het barokke hoofdaltaar is een eeuw geleden vervangen door een neogotisch altaar.
Bijzonder zijn de beschilderingen op de achterzijde van de zijpanelen.
De schilder doet voorkomen of de drie wijzen uit het oosten in Elten zijn.
Ook het Maria-altaar is neogotisch.
Van het oude barokke altaar resten nog drie heiligenbeelden. Aurelius Augustinus,
Ambrosius
en Johannes van Nepomuk
De barokke preekstoel heeft men weer terug kunnen plaatsen, helaas zonder baldakijn.
Het heeft mooi houtsnijwerk.
Bij de restauratie zijn ook enkele middeleeuwse muurschilderingen ontdekt.
Na dit bezoek is het lunchtijd,waarbij we een Mittagessen hebben in het nabijgelegen Oude Posthuis. Helaas moet er gezegd worden dat dit het dieptepunt van de dag is. Een stuk vlees met afmetingen van de buitencategorie voor mensen van rond de 80 jaar. Het is schrijnend om te moeten zien dat het grotendeels weer naar de afvalbak wordt getransporteerd.
Vervolgens gaat het naar de 15e eeuwse Martinuskerk in Griethausen.
Meest opvallend is het laat-gotische sacramentshuis
dat tot het gewelf omhoog gaat en bekroond wordt door een pelikaan.
Het geheel bevat veel beeldhouwwerk.
Verder is er een 15e eeuwse crucifix te zien
en een 16e eeuws schilderij "de Calvarieberg".
Van het vele glas-in-lood nog de volgende voorbeelden:
De doop van Christus in de Jordaan van
Johannes Richtstaetter 1952
Onderstaand glas is eveneens van hem uit 1958.
Als laatste een glas van Joachim Klos uit 1975.
Griethausen is nu een kleine plaats, maar dankt zijn vroegere rijkdom aan de ligging aan de Rijn met het recht om tol te heffen. Toen de loop van de Rijn veranderde verloor het zijn tolrecht aan Xanten.
We zetten nu koers naar Schenkenschanz. Deze plaats ontstond doordat de Nederlanders er in 1586 een vesting bouwden onder leiding van Maarten Schenk van Nideggen. Door de strategische ligging op de toenmalige splitsing van Rijn en Waal werd het een onderdeel van een reeks vestingwerken langs de grens.
Dat deze vesting op het grondgebied van Kleef lag werd op de koop toegenomen. Later werd het Nederlands gebied, maar na de Franse tijd werd het aan Pruisen toebedeeld.
De kerk hier is de enige evangelische vandaag.
Het is een eenvoudig kerkje.
Aardig is de gietijzeren ondersteuning van het orgelbalkon.
Ook hier is er weer modern glas-in-lood.
Buiten is een kamversiering boven de ramen zichtbaar.
Ook staat hier nog een oude grafsteen.
HIER LEYT BE
GRAVEN CATHARINA
MARIA DOCHTER VAN MEDARD
NAWINCK GENANT DAEY
CAPITEIN COMMANDANT INT FORT
VAN 'S GRAVENWERD STARF
DEN 24 DECEMBER 1621
Als laatste bezoeken we de Sint Martinuskerk te Emmerik.
De bijzondere muurafsluiting rechts is de plaats waar het schip van de romaanse kerk verdwenen is. Het was niet opgewassen tegen het natuurgeweld van de Rijn. De kerk werd in de eerste helft van de 11e eeuw gebouwd. Later heeft men er een gotische kerk dwars (in het verlengde van het romaanse dwarsschip) er tegenaan gebouwd.
Wij gaan de kerk via de toren naar binnen. Boven de ingang is Sint Martinus prominent aanwezig.
Van de oude romaanse kerk is het verhoogde koor nog aanwezig.
Hieronder is de crypte.
We dienen wel te bedenken dat de kerk in de oorlog grotendeels verwoest werd en dus weer opnieuw opgebouwd is
Ook hier is weer veel glas-in-lood aangebracht.
De koorstoelen uit 1486 bevatten tal van prachtige details.
Op een verdieping in de zijkoor bevindt zich de schatkamer. Absoluut topstuk is een reliekhouder uit 1040 met afbeeldingen van Evangelisten. Later is het geheel vergroot tot monstrans,
Het was een interessante en mooie excursie.
